Fiziki hərəkətsizlik dedikdə, orqanizmin gündəlik enerji sərfiyyatını azaldan, uzunmüddətli oturaq və ya passiv həyat tərzi nəzərdə tutulur. Məsələn, iş gününün böyük hissəsini oturaq vəziyyətdə keçirmək, pilləkən əvəzinə liftdən istifadə etmək, qısa məsafələr üçün belə avtomobilə üstünlük vermək bu hallara aiddir. Belə həyat tərzi nəticəsində ürək-damar sistemi yüklənmir, qan dövranı zəifləyir, maddələr mübadiləsi yavaşıyır və nəticədə ürək xəstəliklərinin riski artır.
Bu barədə Operativ Media-ya terapevt-kardioloq Aytən Yüzbaşıyeva məlumat verib.
O bildirib ki, fiziki hərəkətsizliyin ilk təsiri qan dövranının zəifləməsidir:
"Bu, damarlarda durğunluq yaradır, damarların elastikliyini azaldır və xolesterinin yığılmasına şərait yaradır. Uzunmüddətli passivlik arterial təzyiqin yüksəlməsi, şəkərli diabet, artıq çəki və ateroskleroz kimi problemləri yaradır. Nəticədə infarkt və insult riski xeyli artır. Qısacası, hərəkətsizlik ürəyi həm birbaşa, həm də dolayı yolla zəiflədir.
Fiziki aktivlik sadəcə hərəkət etmək deyil, məqsədli və ritmik şəkildə ürək-damar sistemini işə salmaqdır. Evdə işləmək və ya mətbəxdə gəzişmək müəyyən qədər hərəkət sayılır, lakin bu, ürək üçün kifayət deyil. Ürəyin sağlam qalması üçün həftədə azı 150 dəqiqə orta intensivlikdə fəaliyyət – sürətli gəzinti, yüngül qaçış, üzgüçülük və ya velosiped sürmə – tövsiyə olunur.
Fiziki hərəkətsizlik əsasən arterial hipertenziya, ürək çatışmazlığı, koronar ürək xəstəliyi, damar tıxanması və infarkt halları ilə nəticələnir. Hərəkətsizlik həmçinin metabolik sindrom adlandırılan vəziyyətə səbəb olur. Bu, artıq çəki, təzyiq, yüksək xolesterin və şəkərin birlikdə artması deməkdir. Bu dörd amil bir yerdə olduqda ürək xəstəlikləri riski kəskin artır.
Düzgün planlaşdırılmış hərəkət ürək xəstələrinin müalicəsinin bir hissəsidir. Sadəcə bu zaman məşqlər həkim nəzarəti altında, mərhələli şəkildə və yüngül intensivlikdə aparılmalıdır. Məsələn, hər gün 20–30 dəqiqə yavaş tempdə gəzinti ürəyin bərpasında mühüm rol oynayır.
Əgər uzun saatlar oturaq işlə məşğulsunuzsa, hər 45–60 dəqiqədən bir qalxıb 3–5 dəqiqə gəzin, pilləkənlərdən istifadə edin, gün ərzində azı 20–30 dəqiqə aktiv hərəkət planlaşdırın. Qısa məsafələrdə avtomobil əvəzinə piyada gəzin, axşamlar isə qısa gəzintiyə çıxın.
Fiziki aktivlik stress hormonlarını tənzimləyir və psixoloji gərginliyi azaldır. Hərəkət edən insanların siqaretə meyli də daha az olur, çünki endorfin ifrazı artır və orqanizm özünü daha balanslı hiss edir. Yəni hərəkət həm ürəyi, həm də sinir sistemini qoruyur.
Həkimin sözlərinə görə, hərəkət – ürəyin ən təbii və ucuz dərmanıdır. Əgər hər gün bir az tərpənsəniz, sabah böyük bir xəstəliyin qarşısını ala bilərsiniz. Ürək sağlamlığını qorumağın ən sadə yolu – müntəzəm, məqsədli və sevə-sevə hərəkət etməkdir".
Ayşən Sadıxzadə
